Ayna bakteriler

Note

Bilim insanları, ayna bakterilerin üretilmesine karşı uyarıda bulunuyor ve bu sürecin durdurulmasını talep ediyor. Sentetik biyoloji ile ayna bakterilerin yaratılması, doğal ekosistemde öngörülemez riskler oluşturabilir ve kontrolsüz gelişmeye neden olabilir. Ayna bakterilerin doğada olmayan moleküler yapıları, diğer canlılar için tanınmaz hale gelerek ciddi sağlık riskleri ve ekolojik dengesizlikler yaratabilir.

Highlights

• 2024-12-30 10:32 Hikaye derken aslında insanlık tarihinin, yakın tarihin en azından önemli facialarından birinden bahsedeceğim. Birçok insan duymuştur. Talidomit faciası diye tarihe geçti. 1950’nin sonlarında yaşanan bir olay, bir facia bu. Talidomit ismiyle üretilmiş olan bir kimyasal maddeyi Pontergan adıyla ilaç haline getirip, reçetesiz satılan üstelik bir ilaç haline getirip kullanılmasını sağlayan bir Alman kimya fabrikası. Firmanın adı Chemie Grunenthal ve fabrikanın sahibi Henry Muhter. etik dışı kara humma ve tüfüs deneyleriyle bilinen bir işi ve geri kalan 3-4 tane birlikte çalıştığı insanlar da birisi nazi ojene programını destekleyen, diğeri toplama kampında başhekim olarak çalışıp tutsaklarla deney yapan ve diğeri de Otto Ambrose Hitler’in kimyasal silah danışmanı olan insanlarla beraber Talidomid’i bir ilaç haline getirip kontagano olarak sattılar 1950’lerin sonunda, 1957’den itibaren ki bu madde talidomid bazel kimya tarafından keşfedilmiş ama üzerine çalışmayı sürdürmeme kararı alınıp 1952’de bırakılmış bir ilaç. Reçetesi satılmaya başlayan bulantıya iyi gelen, uykusuzluğa iyi gelen bir ilaç ve yaygın olarak özellikle tabi ki bulantıdan en çok şikayet olan hamleler ve hamleler kullanmaya başlıyor. ve bir mucize ilaç olarak bütün doktorlar ilk başta hemen reçete ediyorlar vs. Fakat çok kısa bir süre sonra, 1959’da bir buçuk sene sonra falan ciddi sonuçlar görülmeye başlanıyor. Sakat doğan bebekler toplamda dünya çapında 2000’e yakın ölü bebek rapor ediliyor. 10.000-15.000 civarında da sakat kalan bebekler rapor ediliyor ve ilaç piyasadan kaldırılıyor.

• 2024-12-30 10:31 Önce Guardian’da yayınlanınca benim en azından dikkatimi çekti ama az sonra Science’da yayınlanmış bir uyarı metni. 31 yanılmıyorsam 31 tane uluslararası bilim insanının Nobel Ödüllü dahil üst düzey bilim insanının çoğu biyokimyacı, genetikçi, biyolog, doktor olmak üzere yaptıkları bir uyarıydı. Ayna bakterilerinin üretilmesi çalışmalarına acilen son verelim, öngörülemez riskler taşıyor.

• 2024-12-30 10:33 moleküllerin, kimyasal yapısının diziliş şekli aynı moleküllerden, pardon aynı atomlardan oluşsa bile diziliş şeklindeki farklılıktan kaynaklanan fonksiyonel farklılığı olduğunu biliyoruz. Yani fiziksel ve kimyasal özellikleri çok radikal olarak farklılaşabiliyor. Aynı sayıda atom olmasına rağmen. Aynı sayıda atom, aynı şekilde diziliyor.

• 2024-12-30 10:33 diziliş şeklinin bir ayna şeklinde, pardon, bir aynaya koyduğunuz zaman öbür taraftaki görüntüsü şeklinde olması durumundan bahsediyoruz.

• 2024-12-30 10:33 Right handed, left handed ya da sol el işlerli ya da görünümlü, sağ el mimarili her neyse iki şekli olabiliyor.

• 2024-12-29 11:25 Bunlar doğada zaman içerisinde oluşmuş kalmış ve çok büyük bir çoğunlukla tek taraflı olarak varlar. Işığı kırma şekline göre sağat yönünde kırarsa sağ el dizilimli, tersi yönde kırarsa sol el dizilimli olarak söyleniyor.

• 2024-12-30 10:34 Mesela aminoasitler, vücudumuzu oluşturan, proteinlerin kökeni olan aminoasit moleküllerinin sol eli, sol enantiomer deniyor. Şekerler ve DNA, RNA gibi moleküller de sağ enantiomerli. Yani biri sağ el, biri sol el diye adlandırılıyor.

• 2024-12-29 11:25 Sağa vida veya sola vida gibi tariflenmesi daha kolay anlaşılabilir.

• 2024-12-30 10:36 Şimdi bunu laboratuvarda Bu moleküllerin mirror’ını, ayna görüntülü halini üretmek artık mümkün, sentetik biyolojiyle. Peki bu niye gerekli? Ne gereği var? Doğada olmayan bir şeyi neden yapıyorsun?

• 2024-12-29 11:26 Ama niye peki? Şimdi buradaki amaç özellikle tedavide kullanılan ilaçlar konusunda yol alabilmek. En önemli örneklerinden bir tanesi de neden sorusunun en önemli cevaplarından biri. Mesela uzun etkili ilaç yapabilmeyi planlıyorlar.

• 2024-12-30 10:36 Benim anladığım kadarıyla bu dünyadaki yaşamın yapı taşları sayılabilecek moleküllerin hepsi asimetrikler. Çok büyük bir kısmı diyelim yani. Evet. Yani iki olası ayna görüntüsü o işte sol el, sağ el matematik olarak kullanılan şey.

• 2024-12-30 10:37 Bunlar kiralite deniyormuş. Yani asimetriyi vurgulamak üzere, tek yönlü olma halini vurgulamak üzere. Yunanca’dan gelen… Yunanca’dan el anlamında geliyor, kire. O yüzden herhalde o sol el, sağ el metaforunu kullanıyorlar burada

• 2024-12-29 11:28 Aynı molekül diziliminin sağ ya da sol elli olması vücutta bu maddenin eminiminde farklılık yaratabiliyor. Daha hızlı ya da daha yavaş eminebiliyor. Metabolize olmasında farklılık yaratabiliyor. Bir de fonksiyonlarında farklılık yapıyor.

• 2024-12-29 11:28 Mesela çok iyi bildiğimiz ibuprofen ilacının bir farklı enantiomeri yani işte sağ el, sol el diye söyleyelim, 100 kat daha etkili olabiliyor.

• 2024-12-30 10:38 Mesela metorfan isimli ilacın levosun, yani sol el ile olanı morfin gibi çok güçlü bir ağrı kesici. ve işte kırmızı reçitlerle satılabilirken dextro olanı, sağ elli olanı dextrometorfan öksürük ilacı olarak vücutta etki gösterebiliyor.

• 2024-12-30 10:39 Talidomide’de olan neydi? Talidomide şu anda hala kullanılan bir ilaç. Biraz önceki etkileri için değil. Ama tıpın diğer alanlarında, çok spesifik bazı alanlarda hala kullanılıyor. Peki o zaman ne oldu da bu kadar büyük bir zarar yarattı insanlar üzerinde? Kullanmayan yerlerde görülmeyen bu zararı ya da Amerika, Türkiye, Doğu Almanya neden kullanmadı? Şimdi buraya geri dönelim. Hep söylenen laf yeteri kadar araştırmamış bir ilaç olduğu söyleniyordu. Palidomid’in içerisindeki moleküller Normalde tek taraflı olması gerekirken, sol handed, levo versiyonu olması gerekirken, %50-%50 iki taraflı molekül bulunmuş. Hem right handed hem left handed olarak üretilmiş, orada üretilen ilaç. Left-handed tamam, bekleyen etkiyi yapıyor ama right-handed yüksek toksik. Ve ikisi birden bulunmuş.

• 2024-12-30 10:39 Buradaki kurumlar, Acemoğlu’nun arkadaşlarının kulakları çıldasın, Amerika’daki FDA, Türkiye’deki ilaç kurumları Burada iki ismi en azından Türkiye’de anarak ismini söyleyerek geçelim. Prof. Dr. Süreyya Aygül ve farmakolog Prof. Dr. Şükrü Kaymakçalan. Demişler ki, FTI’de aynı şeyi yapmışlar. FTI’de biraz daha deney yapamamışlar ama Türkiye’dekiler en azından bunun teratojenik etkileri araştırılmamış. Yani hamile ve çocuğa etkileri araştırılıp düzgün bir şekilde yayınlanmamış diyorum. Ufak çaplı deneyler de yapılıyor Türkiye’de ve kabul etmiyorlar Türkiye’ye girmesini. Amerika’da FTI kendince bir takım deneyler yapıyor. Bir faydası olmadığını görüyorlar.

• 2024-12-30 10:39 Şimdiye kadar hep insan bedeni üzerinden konuştuk ama bütün doğanın, bütün canlıların, bitkilerin, hayvanların hepsinin bakterilerle temas ettiğini ve yıllar içerisinde, milyon yıllar içerisinde gelişen evrimle buradaki bakteri şekillerine karşı bütün canlı varlıkların bir savunma mekanizması geliştirdiğini biliyoruz.

• 2024-12-30 10:39 Bilmediklerinde yeni gelen virüsleri de işte aşı mekanizmalarıyla vesaire hızlıca tanıtabiliyoruz. Mekanizmalar aynı. Çok çabuk cevap verebiliyor

• 2024-12-29 11:33 Bu ters ayna bakteri diye adlandırılan bakteriler gelince buna karşı yok etme mekanizmalarının çalışma ihtimalinin çok zayıf olduğunu söylüyorlar bilim insanları.

• 2024-12-30 10:40 Doğa aslında bir tür moleküller okyanusu gibi değil mi? İşte bu bakteri formunda, bizim gibi çok gelişmiş organizmalar formunda bilmem ne ve bunlar birlikte evrimleşmiş oldukları için aralarında bir güçlü bağı var. Ve bu bağı aslında çok hassas bir dengede tutuyor bizi. Evet, nedir bu? Hiçbirisinde böyle durduk yere aşırı bir çoğalma, büyüme insan hariç, aşırı bir büyüme, çoğalma gerçekleşmiyor. Dolayısıyla ekosistem böyle bir denge halinde gidiyor, kırılgan bir denge de olsa gidiyor ve bir yandan da evrimleşiyor tabii. Ama bu tür bakteriler yaratılırsa, bu bakteriler normal ekolojik faktörler tarafından kontrol edilemeyecek sentetik hayatlar olacak

• 2024-12-30 10:42 Daha da senin de altını çizdiğin gibi hayvanlar ve bitkiler kendilerini aynı bakterilerden korumak için normal bağışıklık savunma sistemlerini de kullanamayacaklar. Çünkü tanımıyorlar. Görünmez onlar için. Bunu öngörüyorlar işte. Bu bilim insanları buradaki kontrolsüzlüğü, kontrolsüz gelişmeyi Öngörülemez, tahmin edilemez, hatta çok büyük bir risk olarak görüyorlar.

• 2024-12-29 11:37 Ama çalışma devam ediyor. 10 yıl var diyorlarsa bu teknolojik gelişmeler o kadar üstel bir hızla oluyor ki bizim kestirim modellerimiz genellikle yanlış sunuş oluyor.

• 2024-12-30 10:43 Bir noktada moleküllerin neden asimetrik olarak var olduğu, bunun hayatın başlangıcına dair nerede durduğuna ilişkin çalışmalardan birinde de 26 yaşında genç bir bilim insanı var. Harvard’tan Furkan Öztürk doktorasında bunu söyledi. Yaptığı deneylerde manyetik bir yüzeyde, iki boyutlu bir yüzeyde bu moleküllerin sağ el ya da sol ele doğru manyetik etki ile yerleştiğini, oluştuğunu ne diyeyim buldu mu diyeyim bulmuş. Gerçekten çok büyük fonlar ve büyük davetler alıyor şu anda. Evrim Ağacı’nda Çağrı çok güzel birkaç videoyla bunu çok detaylı olarak anlatıyor ve konuşuyorlar. Çok da sevdim Furkan’ı. Meraklıları izlesinler, çok rahatlıkla Evrim Ağacı sitesinden detaylarına ulaşabiliyoruz. Çok güzel bir çalışma olmuş. Dünya çapında da önemli olduğunu düşündüm.