Highlights
-
2023-12-19 22:09 Sadece benim değil, aslında Nietzsche’nin de en sevdiği düşünürlerden bir tanesi bu, Herakleitos. Hatta Nietzsche’nin bir kitabı var, Yunanların Tragik Çağında Felsefe ismi. Nietzsche’nin antik Yunan uzmanı olduğundan bahsetmiştim Xenophanes bölümünde. Bu kitapta Herakleitos’la ilişkin bayağı bir övgüler diziyor. Cümleleri hatırlamıyorum ama sanki Nietzsche şöyle bir şey söylüyordu. Herakleitos adamın dibiydi.
-
2023-12-19 17:55 Bugünkü konuğumuz milattan önce 535-475 yılları dolaylarında yaşadı. Tam olarak tabii tarihler kesin değil ama Efes’te yaşadığını biliyoruz.
-
2023-12-19 17:55 Ya da kayırıyorumdur belki de onu. Birincisi Herakleitos elimize en çok yazısı, ki biz buna felsefede fragman deriz, en çok fragmana ulaşmış olan kişi.
-
2023-12-19 22:09 Diğer düşünürlerin felsefelerine ilişkin bütün bilgilerimizi Aristoteles’in fizik, metafizik gibi kitaplarından yani ikincil kaynaklardan ediniyoruz. Buna karşın Herakleitos’un ise elimize doğrudan fragmanları kalmış. Hatta bu fragmanlar Türkçe’ye çevrildi, derlendi ve Kabalcı Yayın Evi tarafından da yayınlandı.
-
2023-12-19 22:09 büyük varlık nedir sorusuna dair. Thales çıktı. Su dedi. Anaximandros Apeiron dedi. Anaximenes hava dedi. Pitagoras ise Arke’nin sayılar olduğunu söyledi. Herakleitos ise tüm bunlara karşı çıkacak ve Arke’yi biraz daha farklı bir şekilde tanımlayacak. Şöyle diyor. Her şey ateş, ateş ise her şey ile değiş tokuştur. Evet, ateş. Ateşi düşünün. gözünüzün önünde bir ateş olsun. Ateş sürekli olarak hareket halinde değil mi?
-
2023-12-19 19:58 Ondan önceki düşünürler de tabi doğada bazı şeylerin değiştiğini, dönüştüğünü görüyor. Hatta değişmeden kalan şeyin yani tam da bu değişim ve dönüşümde kendisini koruyan arkayı arıyorlar.
-
2023-12-19 22:11 Herkesin koluna yazdırdığı o muazzam dövme değil mi? Dövme sözü. Tam bir dövme sözü. Pante-reyi. Her şey akar. Ne demek bu? Doğarız, büyürüz, yaşlanırız ve ölürüz. Sıcak olan soğuk olana, ıslak olan kuru olana, parlak olan sönük olana dönüşür. Bütün nesneler yok olmaya doğru sürekli olarak bir hareket ve bir devinim içindedir.
-
2023-12-19 20:00 Aynı kitaptan aldığım başka bir fragmanda ise Herakleitos şöyle söylüyor. Bu enteresan bir cümle. Hazır mısınız? ”İnilen yol ve çıkılan yol birdir.”
-
2023-12-19 20:01 Bu zaten sonunda zamanın kendisini de sorunsallaştırmayı gerektirecek. Herakleitos’un fikrinin bir devrim yarattığını söyleyebiliriz.
-
2023-12-19 22:18 Şimdi logosun birden fazla anlamı var. Gelin bunlardan bazılarına bakalım. Ölçü. Düzen, ilke, oran, hakikat, akıl ve söz. Sözü özellikle vurguluyorum. Çünkü konuyu biraz daha zenginleştirmek için bir parantez açacağım ve konudan sapacağım. Anlatacaklarım çok ilginç yerlere doğru gidecek. Yuhan’la İncil’i şöyle başlar. Bakın Herakleitos’tan koptum, direkt İncil’e geldim. Çünkü o kadar yakınlar ki hepsi birbirine muazzam derecede içeriyor ve etkiliyor. Yuhanna İncil’in başlangıç sözünü söylüyorum. Başlangıçta söz vardı. Söz tanrı ile birlikteydi ve söz tanrıydı. Bahsedilen hangi söz? Logos anlamındaki söz olabilir mi?
-
2023-12-19 22:19 Xenophanes bölümünde bahsettiğim bir kavram vardı. Panteizm diye. Yani eğer bir tanrıdan söz edeceksek bu evrenin kendisi olmalı. Herakleitos da böyle yaptı. Evrende bir oluş var, bir değişim, bir akış var. Bu oluşu mümkün hale getiren şey zıtlıklar. Çünkü birbirinden farklı niteliklerin arasında sürekli bir değişim dönüşüm görüyoruz.