Sinemasal Açılımlar 27: Sinemada Adalet Kavramı

Highlights

• 2023-12-21 11:53 Sinema tarihine baktığımızda hepimizin bir anlamda şüphe duyduğu bir konuya sinemanın da gayet şüpheli baktığını görüyoruz ve devletten gelen adalete sinemanın hiç de güvenmediğini görüyoruz. Bundan dolayı da toplumlarda, dönemlerde kendi hukukunu yani adalet arayışını inşa eden çok sayıda karakter, çok sayıda oluşum, örgüt vesaire görüyoruz.

• 2023-12-21 11:53 İlk aklımıza gelen ne? Godfather. Godfather filmi nasıl başlar? Karakter kızına eziyet eden, kızını işte döven kişiyi cezalandırmayan hukuk karşısında… Babadan, Vito Carleone’den ”Give me justice” baya bugün o sahnede bu kelime bile geçiyor. İşte benim kızıma böyle böyle yaptılar, işte polisler onları cezalandırmadı, serbest kaldılar. İşte biz de dedik ki ”Don Carleone’e gidelim, hani ondan adalet isteyelim, justice isteyelim.” Don Carleone der ki ”İşte sen bana hiç dostluk göstermedin. Şimdi bana gelip diyorsun ki ”Give me justice.” Şimdi bak tam kelimesiyle. Adaleti demek ki devlet hukuk mekanizmalarıyla dağıtamadığında güçlü kişiler, güçlü kişilikler kendi adaletlerini dağıtmaya başlıyorlar.

• 2023-12-21 11:53 Ve Godfather serisinin temel meselesi, bu temel mesele aynı zamanda zaten Godfather’ın yönetmeni… …Francis Ford Coppola’nın temel meselesidir. Neredeyse bütün filmlerinde incelediği mesele budur. Sen kendini ve sahip olduklarını koruma içkidüsüyle güçlenme hırsında olursan, bir süre sonra kendini ve sahip olduklarını koruduğun kötü odakların gücüne ulaşırsın ve kötü odakların kendisine dönüşürsün. Sen de kötü olursun ve bir süre sonra güç seni yozlaştırır. Ne adalet dağıtabilirsin ne de sevdiklerini ve kendini koruyabilirsin. Francis Ford Coppola’nın hemen hemen bütün filmlerinin temel meselesi budur.

• 2023-12-21 11:54 Sinema tarihinde bu konudaki en önemli filmlerden, en önemli karakterlerden bir tanesi Clint Eastwood’un canlandırdığı Dirty Harry karakteri. Bu karakter… …sinema tarihindeki sert polis karakterlerinin de en unutulmazlarından bir tanesidir. O Clint Eastwood’un sert bakışları, pert mizacı, karşısına gelen suçluları alıp hukuka teslim etmektense… …hani hoş bunu da yapıyor, yapmıyor değil ama daha çok kendisi cezalandırıyor gibi bir durum var. Yani kendisi adalet dağıtıyor gibi bir durum var. İşte bu aslında hukuka uygun değil elbette. Çünkü bir polis olarak sen suçluyu yakalayacaksın, adalete teslim edeceksin. İşte o adalet kurumuna, hukuk kurumlarına güvenin yoksa ne yaparsın? Kendin adalet dağıtmaya başlarsın. İşte Dirty Harry de sinema tarihinde en böyle baş karakterlerinden bir tanesi, unutulmaz karakterlerinden bir tanesi.

• 2023-12-21 11:55 1997 yapımı Los Angeles Sırları filmi. Orada birçok polis karakteri var. Yani sert polis, kirli polis, arada polis. Böyle hani biraz ufak tefek kirli işlere bulaşan ama adaletini de mesleğine bağlılığını da tam olarak kaybetmeyen… Bir tane de tamamen böyle hukuka dayalı, kanuna dayalı, hani küçük bir parantez açayım, hukuka ve kanunlara tamamen bağlı polis karakterlerin öykülerini anlatan filmlere de polis prosedürü filmleri deniyor. Burada öyle bir karakter de var. Ed Axley karakteri polis memuruyken dedektif olacak. Ona kendi şefi diyor ki, bakın resmen şu an yaptığım programın özeti gibi bir şey, diyor ki, bak diyor. tamamen suçlu olduğuna emin olduğun bir karakteri çok güçlü bir avukat tutup hukukun boşluklarından faydalanıp ceza almayacağını bilirsen o karakteri öldürürmüşsün diyor. O da diyor ki hayır o zaman lütfen dedektif olma diyor ya bakar mısınız bu kadar açık bir adaletini kendin inşa et isteği olabilir mi ya yani o filmde bunu söylüyor hayır. Peki diyor ceza almayacak bir durumda olduğunu bildiğin bu suçlunun cezalandırılmasını sağlamak için kanıt uydurur musun? Yani sen sahte kanıttın iman eder misin diyor. Ona da hayır diyor. Şimdi bakın kendi adaletini dağıtmak isteyen ve emrindeki dedektifler de kendisi gibi hukuk değil adalet dağıtsın isteyen bir polis şefinin dedektif olmak üzere olan polis prosedürüne bağlı bir dedektife bunları yapmasını istemesi. Gerçekten diyorum şu an size hani anlatmaya çalıştığım programın özeti gibi.

• 2023-12-21 11:55 Yani ilk akla gelen örneklerden bir tanesi Batman karakteri. Yarasa adam tamamen kendince bir adalet dağıtan karakter haline gelmiş. Daha önce birçok başka dosyada Batman’den örnek verdim, onun için uzun uzun anlatmak istemiyorum ama işte annesi babası Bruce Wayne’in gözünün önünde ölmüştür. O da çok acılı bir karakter olarak adalet dağıtmaya devam eder. Peki bu adalet midir, intikam mıdır? İşte Batman’in temel çatışması da budur, çok güzel. Gerçekten Batman’in adalet dağıtamadığını, bir türlü o seviyeye, o mertebeye ulaşamadığını hemen hemen bütün Batman filmleri göstermiştir

• 2023-12-21 11:56 Bu çelişkinin en güzel işlendiği filmlerden bir tanesi 1996 yapımı. Barry Levinson’ın yönettiği çok iyi bir yönetmendir. Sweepers adlı bir film. İzleyen arkadaşlar vardır mutlaka. Bunun da nefis bir kadrosu var. Bir ıslah evinde çocuklara cinsel tacizde bulunan bir ıslah evi görevlisi var. Aradan uzun yıllar geçiyor. Bu ıslah evinde tacize uğrayan karakterler artık büyüyor yetişkin birer karakter oluyorlar. Ve kendilerine cinsel taciz uygulamış olan kişiyi öldürüyorlar. Bunları cezalandıralım diye davayı açan karakter aslında o ıslah evinde tacize uğramış olan bir karakter. Bakın çok güzel bir denge. Yani Brad Pitt’in canlandırdığı savcı karakteri bu davayı kaybetmek üzere alıyor, kaybetmeye çalışıyor. Ancak işte davayı istemeden de olsa kazanıyor gibi bir durum var falan böyle. Bir tanığa ihtiyaçları var. Şimdi bakın çok güzel. O tanık kim? Bir rahip. O rahibi kim canlandırıyor? Robert De Niro. Bakın bir rahipten işlenmiş bir cinayeti aslında işlenmedi diye yalan söylemesi için iktidar etmeye çalışıyorlar. Bakın bir rahip oturup düşünüyor. Yani ben bu çocuklar gerçekten tacize uğradılar. O yüzden bu karakteri öldürdüler. Ölen karakter aslında ölümü hak ediyordu. Peki ben Bu çocukların kendi iç adaletlerini sağlamaları için yalan söylemeli miyim, söylememeli miyim? Slippers filminde karmakarışık bir adalet, intikam, hukuk bir dengesi var.

• 2023-12-21 11:56 Adalet. The Equalizer filmi. Adı da Adalet zaten. Bildiğiniz Adalet yani. Hani bu filme örnek vermeyelim de nasıl bir filme örnek verelim? Burada da son derece üstün yeteneklere, becerilere sahip bir hükümet ajanı var. Denzel Washington’ın canlandırdığı Robert McCall karakteri. Ancak bu karakter artık emekli olmuş. Ama bir türlü işte emekli olamıyor bu karakter. Çünkü çevresinde devletin, hukukun adaletinin ulaşamadığı ne yazık ki çok sayıda kötü adam var. İşte Robert McCall kendi adaletini dağıtmaya başlıyor. Bu filmde de şöyle bir örnek vermek istiyorum. Adalet bir üçleme oldu artık. Yani Ecolizer 1, 2, 3 diye üç tane film var. Sonuncusunda adalet dağıtan karakterimiz Robert McCall… …yaralanıyor ve hani ölmek üzere neredeyiz? Ona yardım eden bir İtalyan kasabasının doktoru ona diyor ki… …sen iyi adam mısın, kötü adam mısın? O da diyor ki bilmiyorum. Neden? Şöyle ki… Robert De Niro’nun canlandırdığı peder karakteri adaleti sağlamak için yalan söylemeli mi, söylememeli mi? Şimdi bakın çok güzel bir soru ya bu. İşte burada da aslında gayet onurlu, gayet adaletli bir karakter olan Robert McCall karakteri kendisine sen iyi misin, kötü müsün diye sorulan bir soruya rahatça ben iyi bir insanım diyemiyor. Bilmiyorum diyor. Bakın çok güzel bir iç çatışma, çok güzel bir psikolojik açılım.

• 2023-12-20 17:41 Bazı filmler birkaç iyi adam gibi, Batman gibi, hukuk dışında başka odakların kendi adaletini dağıtmasının hiçbir zaman gerçekten adalet dağıtma olmadığını, o kişilerin o odakların asla adil olamayacağını söylüyorlar.